Solsticious

Nocturne

Leiden, vrijdag 24 juni 2016

Het vertrouwde geluid van hoge hakken doet me opkijken van het oculair. Een sierlijke gestalte verschijnt uit het donker. “Hé, ben je nog wakker?”

Verdraaid, het is alweer kwart voor twee. Heb ik me toch weer uitstekend vermaakt, deze vlak-na-midzomernacht. Met een stel dubbelsterren nota bene. Eigenlijk best leuk, zeker als je alweer drie weken droog hebt gestaan. En die planeten mogen er ook wezen vanavond. Nou ja, de seeing is niet geweldig, maar vooral Saturnus komt toch mooi uit de verf.
Maar laten we bij het begin beginnen, hoewel ik nu dus al met het eind ben begonnen. In mijn map zit al een jaar een waarneemlijst met dubbelsterren rondom Bootes, uit Turn Left at Orion. Nooit aan toegekomen, dus dit is een uitgelezen avond om die eens onder het oculair te nemen. De jongens liggen op bed, mijn betere helft is naar de bruiloft van een collega en de hemel is eindelijk weer helder. Alsof je na een wedstrijd honderd meter figuurzagen onder water eindelijk weer even mag ademhalen.

En dat doe ik dan ook. Even diep ademhalen. Mars staat laag, dus ik zet de Dob hoog, om over de schutting te kijken. Hatsekidaisy, met volgplatform en al op de banken van de picknicktafel. De chef is zo te zien nog druk bezig met de bereiding van dit bord pomodorisoep want de damp slaat eraf. Minder goed zichtbaar dan de vorige keer in Breezanddijk, kan de matige seeing toch niet verhinderen dat er een duidelijke donkere rand zichtbaar is aan de zuidwestkant van de planeet, terwijl op het midden van de schijf wat lichtere structuren te zien zijn. Jupiter staat nog hoger, dus voor die planeet zijn minder draconische maatregelen nodig voor wat betreft de dobstelling. Maar ook de bandenkoning wappert dat het een lieve lust is, dus daar blijf ik niet te lang bij stilstaan. Saturnus komt nog maar net om de hoek kijken dus die bewaar ik voor later.

Mooi. Bootes. In de opgeheven hand van de Ossenhoeder zit een driehoek van sterren die luisteren naam de namen θ, ι en κ Bootis, ook wel bekend als respectievelijk Asellus Primus, Asellus Secundus en Asellus Tertius. Het zouden zomaar opeenvolgende Romeinse keizers kunnen zijn, ware het niet dat “Asellus” ezelsveulen betekent. Die laatste twee zijn mooie dubbelsterren, waarbij ι ook nog eens een pulserende variabele is. Beide dubbelsterren lossen bij lage vergroting mooi op en passen dan ook nog eens gezellig in één beeldveld. Zo ongeveer als dit.

Vlak in de buurt zit een dubbelster die in mijn beide atlassen anoniem door het leven gaat. Gelukkig beschikt Stellarium over iets meer parate kennis; de software weet maar liefst drie nummers te melden. Tenslotte lust DeepskyLog het HD-nummer (HD 126531) en tovert de naam STF oftewel ∑ oftewel Struve 1843 tevoorschijn. Deze dubbelster heeft iets meer poke nodig om te scheiden, maar 125x is ruim voldoende.

Eveneens via de Stellarium-DeepskyLog-route vind ik uit dat mijn volgende doelwit van meneer Struve het nummer 1834 heeft gekregen. Die staat wel in de PSA, maar op de pagina waar ik kijk is niet duidelijk bij welke ster de naam nu hoort. Later blijkt dat op een andere, overlappende pagina wel duidelijk te zijn aangegeven. Dit exemplaar is niet vies van een pittig bakkie vergroting dus ik schroef mijn 1.3x Barlow in de Ortho. Bij 163x staat het duo mooi boven op elkaar; ze zijn mooi helder en doen niet voor elkaar onder.

Een pak bewolking dringt zich even op vanuit het zuidwesten en even lijkt mijn avond abrupt te worden afgebroken. Gelukkig zet de bewolking niet door en trekt zich zelfs terug. Na een korte bedekking is Bootes weer vrij.
Helemaal aan de andere kant van Bootes, aan de voet van de je-weet-wel-stier-oppasser is het nummer Σ1835 in de PSA wel eenduidig aangegeven. Ook dit tweetal is niet vies van een wat sterker glas, maar in tegenstelling tot hun voorganger in de reeks huldigen ze het gelijkheidsprincipe niet. Laurel en Hardy worden vergezeld door twee in magnitude afnemende buursterren.

Als laatste mik ik de kijker op σ Coronae Borealis, die genoegen neemt met 125x. Een helder tweetal, met een “staart” van buursterren.

Dan… Saturnus. Mijn favoriet, maar ik verwacht er niet veel van, met deze seeing. In plaats van de Dob weer op de banken te zetten verplaats ik hem naar het pad vlak voor de ingang van onze tuin, en neem daarmee het risico op nieuwsgierige voorbijgangers voor lief. Dat valt mee op dit tijdstip, en al wappert de ring als een rubberen hoelahoep, de Cassinischeiding liegt er niet om. Een ook is er duidelijk een equatoriale band te zien op de planeetschijf. Schitterend, mijn lievelingsplaneet trekt zich lekker helemaal niets aan van seeing. Behalve de planeet zelf zijn er vier manen te zien. Tethys, Dione en Rhea vormen een driehoek boven (ten zuiden van) het ringjuweel, terwijl Titan iets verder naar buiten staat. Verderop staan nog twee veldsterren, waarbij één helderder dan Titan. Bij de schets gaat het om de manen; de planeetkrabbel dient alleen om de positie aan te geven.

Nou goed dan, toch nog even wat deep sky. M13 verrast me aangenaam, die staat er toch best mooi bij. Een flinke vergroting maakt de stadshemel toch redelijk donker en ik geniet van de speldenprikken. Buurgalaxy NGC6207 sla ik wijselijk over maar nabijgelegen M92 mag er toch ook wezen. Subtieler, maar ook hier best veel opgeloste twinkels.
Lager in Hercules pak ik nog de vurige dubbelster Rasalgethi mee, waarna ik de Ophiuchiaanse grens oversteek om IC “Hi” 4665 nog eens onder de loupe te nemen. Vlak bij dit stelsel staat het asterisme Patchick 50, een tip van Skyscanner. Een aardig asterisme, enigszins in de vorm van een parachute.
Nog nagenietend van al het moois word ik geleidelijk het herkenbare ritme van hoge hakken gewaar. Ik kijk op van mijn oculair. Een sierlijke gestalte verschijnt uit het donker. “Hé, ben je nog wakker?”

 

Lucky shot

Knardijk, zaterdag 25 juni 2016

Dilemma’s. Ik ben er nooit goed in geweest. Wat is wijsheid? Die vraag zal me altijd wel bezig houden. Beslissingen nemen op basis van een gebrek aan informatie, ga er maar aan staan.
Gelukkig ben ik geen directeur, premier of president en sterft er niemand als ik al dan niet naar een star party ga. En gelukkig hebben we janbstar die me over de streep trekt en ArnoM en cloudbuster die even meeduwen.
De keuze valt op de Knardijk omdat de weersites voor het noorden geen gunstig beeld laten zien. In Leiden is het helder maar in het noordoosten in inderdaad nog een flink wolkenfront te zien. Onderweg blijkt dit toch vrij hardnekkig. Het lijkt erop dat we precies in het goede gat zijn gesprongen, zowel qua plaats als qua timing. Als het dak niet open kan dan kijken we maar door het raam.

Ter plekke is Jan al gearriveerd en volgen ArnoM en cloudbuster al snel. Die laatste doet zijn naam eer aan want hoe later op de avond, hoe schoner de wolk. Uiteindelijk is het gewoon helder. De seeing is helemaal niets dus over de planeten ben ik kort. Bij Jupiter valt nog net Callisto te zien tegen de planeetschijf aan, klaar om erachter te verdwijnen. Mars is een kokende pan soep en zelfs Saturnus vindt het niet leuk meer. Maar met de mooie beelden van gisteren nog vers in het geheugen maak ik me daar niet druk om. Tenslotte ben ik hier voor deep sky.

Het gras staat bijna kniehoog en de grond is drassig. En niet alleen de grond, want de Dob staat nog niet in zijn rockerbox of het vocht druipt er al vanaf. Hmmm. Eerst koffie, want het is nog veel te licht voor fatsoenlijk deepskyplezier. Tenslotte is het nog maar vier dagen na de zonnewende. Zo gauw het wat donkerder is mik ik op het grensgebied van Hercules en Serpens, waar IC “White Eyed Pea” 4593 te vinden is. Vorige keren heb ik deze planetaire nevel over het hoofd gezien omdat deze in de PSA verdekt opgesteld staat tussen twee pagina’s. Deze keer zal ik hem hebben. En dat lukt, ook al moet ik er een pittig glas op heffen om hem van een ster te onderscheiden. Met de 10 mm Ortho in de 2.25x Barlow komt de witogige erwt 280 keer dichterbij. Even spelen met filters laat met veel moeite een soort halo zien om de heldere kern. Zonder filter vertoont de nevel een licht blinking-effect: bij perifeer kijken daaristie, direct kijken, foetsie.

Op naar Ophiuchus, waar nog wat smakelijke boulettes te vinden zijn die ik in Breezanddijk niet meer op kon. Zoals daar zijn NGC6342. Onderweg kom ik M9 en NGC6356 tegen. Tjonge, wat zijn die dingen helder. Dag nachtzicht. Dan is 6342 een stuk subtieler, op 156x is een spookachtige gloed te zien in een beeldveld dat rijk gevuld is met veldsterren. Een fraai geheel zo.

Ondertussen begint de dauw zijn tol te eisen. Buurman cloudbuster kampt met een beslagen hoofdspiegel van zijn Sumerian. De föhn biedt een minuut soelaas, dan is het alsnog over en uit. Ook de anderen en ik hebben er last van in de vorm van beslagen oculairs, vooral die van de zoeker. Jan en ik jagen er heel wat papieren zakdoeken doorheen om de tranen van het zoekerglas te wissen, maar het is onbegonnen werk.
Mijn pogingen om bolhopen NGC6325 en NGC6235 te zien, stranden dan ook. Het lokaliseren lukt nog wel, maar de objecten laten zich niet zien. Beslagen oculairs helpen daar niet bij, evenals de maan die nu begint te storen. De hemel is nu ook gewoon te licht.
We besluiten er een punt achter te zetten. De avond was kort, en de buit bescheiden. Maar toch hebben we genoten en lol gehad. Gegokt en gewonnen.

Dilemma’s, ik zal er nooit aan wennen. Neem geen onnodige risico’s; bij twijfel niet doen. Dat heb ik wel geleerd. Behalve bij astronomie.

Belaattafeld

Een culinair avontuur voor vier.

Als laatste arriveer ik bij Bistro Le Brézandique, want de auto’s van mijn gastronomische soulmates zie ik al staan op de parkeerplaats. Dit restaurant is geliefd in de regio Amsterdam, maar ook daarbuiten heeft het naam gemaakt, getuige de Oostenrijkse camper die even verderop geparkeerd staat. Binnen tref ik Janbstar, Oetie en Cloudbuster aan de bar, die al aan het genieten zijn van een apéritif in de vorm van een heldere blauwe hemel waarin geen wolk te bekennen is. Aan het raam is een mooie tafel voor vier gereserveerd. We kunnen volgens plan eten.
Naar goed Zuid-Europees gebruik gaan we pas laat aan tafel, waar ons alvast een smakelijke amuse wordt geserveerd in de vorm van een prachtige schijf authentieke nougat uit Montélimar, die een eind voorbij zijn oppositie des te beter op smaak is gekomen en ons niet alleen verrast met scherpe kleurschakeringen maar ook een scherpe ronde schaduw. “Nougat à l’ombre d’Europa”, weet de ober dan ook te vertellen. We bestellen er een glas Jupiler bij.

Nadat de sommelier ons een goede heldere witte wijn heeft geadviseerd, vooral niet mousserend met het oog op de komende gerechten, dient de ober het voorgerecht op. Voor ons staat een smakelijk bord Zuppa di pomodoro alla Toscana con crema di latte. Of even onder ons regio-Amsterdammers gezegd: tomaotesoep met flekkies. En het is wel duidelijk dat Le Brézandique kwaliteit serveert want waar ik eerder dampende, vormeloze borden soep heb gezien, is hier kunstig met de crème fraîche omgesprongen. Een artistiek verantwoord patroon van licht en donker zalmroze streelt niet alleen de tong maar ook het oog. Daarbij zijn we blij dat we het advies van de sommelier ter harte hebben genomen. Helder en duidelijk proeven we hier wat de kok in zijn mars heeft.

Onder het genot van enkele goede teugen Cuvée du Ciel Clair kijken we eens op de menukaart voor het hoofdgerecht. Het Menu van de Maand spreekt mij wel aan, de Tournedos à l’œil du chat Poivré. Terwijl onze tafeldame ditmaal kiest voor een lichtverteerbare salade kiezen de heren voor een weelderig zeebanket. Kort nadat de ober de bestelling heeft opgenomen verschijnt een vriendelijke serveerster met een sprankelende spoume. “Coupe Cassini”, legt ze uit. Een scherpe ring tekent zich af met een vlijmscherpe donkere rand in het midden, hoewel de ring best een beetje wappert. Ook zijn duidelijk vijf manen te zien. “Enceladus, Rhea, Titan, Tethys en Dione”, licht de serveerster toe, “en als je heel goed kijkt, Mimas”. Helaas heb ik niet goed gekeken maar vijf zie ik er in elk geval.

De sfeer zit er inmiddels goed in en de tijd vliegt voorbij. Weldra dient de ober het hoofdmenu op en staat er een smakelijke tournedos voor mijn neus. De chef heeft het maandmenu werkelijk heel creatief met peperkorrels versierd, want het lijkt net of er een patroon in zit.

En natuurlijk laat de tournedos zelf zich goed smaken. Keurig à point, met een ietwat grove structuur, is het malse vlees een streling voor de tong.

Over en weer laten we elkaar natuurlijk ook wat proeven van de verschillende gerechten. De Vijf Scampi’s van Cloudbuster zijn voortreffelijk, de vorige keer had ik die zelf besteld. De Appel met Pit van Jan is ook niet te versmaden maar naar die pit moet ik wel even zoeken. En Oetie’s lichtvoetige Salade aux Souliers Oubliés blijkt toch een substantiële bolhap te bevatten, zoals zij een boulette enigszins oneerbiedig noemt.

Aangezien ik niet van de grote porties ben maar meer een fijnproever, ben ik blij dat het hoofdgerecht niet al te copieus is. Daarmee is er nog voldoende ruimte voor een uitgebreid dessert. Thuis had ik al besloten om vanavond voor de boulettes te kiezen. Niet van die grote zoals in Oetie’s salade maar wat fijne kleine exemplaren. De cuvée vloeit overvloedig maar ondanks, of liever dankzij dit edel vocht voelen we ons uiterst helder, en de tijd vliegt bij deze gezelligheid. Het moet al ver na middernacht zijn wanneer het nagerecht wordt opgediend. Een mooie schaal met zes boulettes van verschillende grootte wordt opgediend en voorzichtig begin ik met de eerste. Met een pittige kern is de bolhap, pardon, boulette, rijk van smaak.

De volgende twee zijn iets subtieler, echt wat voor de fijnproever.

Op een andere wijze subtiel is dit exemplaar, zonder veel pit maar met een fijne twinkeling.

En tenslotte zijn de laatste twee echt een uitdaging voor de connoisseur.

Gezelligheid kent geen tijd, maar drie uur ‘s nachts is best laat om nog te tafelen dus langzaamaan wordt het toch tijd om op te breken. Wat mij betreft kan Le Brézandique rekenen op een positieve recensie. Het restaurant heeft zijn reputatie weer eer aangedaan.